Ο χώρος της λογοτεχνίας

Διάβασα τον τελευταίο καιρό το βιβλίο του Maurice Blanchot Ο Χώρος της Λογοτεχνίας. Ενδιαφέρον έργο, επηρεασμένο σαφώς από τη φιλοσοφία του Χάιντεγκερ και τη θεωρία του περί τέχνης. Ορισμένα κομμάτια του αντηχούν όψεις της ζωής του και του έργου του Καρυωτάκη, γι' αυτό και θα παραθέσω μερικά αποσπάσματα.

Λένε πως ο Νερβάλ, προτού πάει να κρεμαστεί, περιπλανήθηκε στους δρόμους, η περιπλάνηση όμως είναι ήδη ο θάνατος, η θανάσιμη παραπλάνηση την οποία πρέπει τελικά να διακόψει καθηλώνοντας τον εαυτό του. Σ' αυτό οφείλεται ο αέναα επαναλαμβανόμενος βραχνάς των κινήσεων της αυτοκτονίας. Εκείνος που, από αδεξιότητα, αστόχησε και δεν πέθανε, είναι σαν ένα φάντασμα που δεν εμφανίζεται παρά μόνο για να συνεχίσει να πυροβολεί την ίδια του την εξαφάνιση· το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να σκοτώνει τον εαυτό του ξανά και ξανά, αιωνίως. Αυτή η επανάληψη έχει την κουφότητα της αιωνιότητας και το βάρος της φαντασίας. [σελ. 139]

Και ο αυτόχειρ και ο καλλιτέχνης σχεδιάζουν κάτι που διαφεύγει από τα πλαίσια κάθε είδους σχεδίου· μπορεί να έχουν κάποιο δρόμο, δεν έχουν όμως σκοπό και δεν ξέρουν τι είναι αυτό που κάνουν. Και οι δύο θέλουν κάτι ανυποχώρητα, μ' αυτό που θέλουν όμως, τους ενώνει μια απαίτηση που αγνοεί τη δική τους θέληση. Και οι δύο τείνουν προς ένα σημείο το οποίο πρέπει να πλησιάσουν με την επιδεξιότητα, την επιτηδειότητα, την εργασία, τις βεβαιότητες που παρέχει ο κόσμος, κι ωστόσο το σημείο αυτό δεν έχει καμία σχέση με παρόμοια μέσα, δε γνωρίζει τον κόσμο, παραμένει ξένο σε κάθε είδους εκπλήρωση και ανατρέπει συνεχώς κάθε πράξη αυτοδύναμη. Πώς να προχωρήσει κανείς με βήμα σταθερό προς αυτό που δεν αφήνει κανέναν να του δώσει κατεύθυνση; Φαίνεται πως και οι δύο δεν καταφέρνουν να φτιάξουν κάτι παρά μόνον όταν λαθεύουν πάνω σ' αυτό που κάνουν. Κοιτάζουν καλύτερα και βλέπουν πως ο πρώτος, αντί του ενός θανάτου, παίρνει στη θέση του τον άλλο, ενώ ο δεύτερος παίρνει για έργο ένα βιβλίο. Πρόκειται για μια παρεξήγηση στην οποία έχουν τυφλή εμπιστοσύνη, της οποίας όμως η ασαφής συνειδητοποίηση μετατρέπει τον προορισμό τους σ' ένα στοίχημα που το βάζουν από αλαζονία, σαν να προσχεδίαζαν ένα είδος δράσης η οποία δεν θα μπορούσε παρά μόνο ατέρμονα να φτάνει στο τέρμα. [σελ. 144]