Αυτό που λείπει...

Αποριών συνέχεια:

Γιατί στο ποίημα όπου οριστικά έδεσε ο Καρυωτάκης ποίηση, καταφύγιο και φθόνο, λείπουν ολοκληρωτικά οι άνθρωποι; Στην ερημιά αυτού του ποιήματος λείπει ακόμα και ο θάνατος. Δύο, δηλαδή, από τα πιο σημαντικά, τα πιο κεντρικά του μοτίβα μοιάζουν να απουσιάζουν πλήρως. Και μάλιστα σ' ένα ποίημα που θα το έλεγε κανείς «προγραμματικό». Γιατί; Για να λάμψουν δια της απουσίας τους; Για να ακουστεί η εκκωφαντική σιωπή; Ίσως τα πράγματα να είναι αντίθετα. Η ερημιά είναι ίδια είτε χωρίς ανθρώπους είτε μέσα στο πλήθος. Ο πόνος του θανάτου είναι ίδιος είτε πρόκειται για τον οριστικό είτε για τους μικρούς καθημερινούς. Ένα προγραμματικό ποίημα δε θα μπορούσε έτσι να παραγνωρίσει την αλήθεια ότι ο θάνατος και οι άνθρωποι ή ο άνθρωπος και οι θάνατοι είναι ένα πράγμα, το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο. Στην ερημιά από ανθρώπους, ακόμα και από εαυτό-υποκείμενο, στην πέραν του θανάτου χώρα, ο ποιητής δε βρίσκει γαλήνη, παρά μονάχα ένα ανάπηρο «καταφύγιο», εκεί που διωγμένος από τα πράγματα (τα πάντα ίδια, πανταχού παρόντα, τρομακτικά πράγματα) δέχεται πια (αργά...) το δίδαγμα της ταπεινής του τέχνης. Πέρα απ' τις προδοσίες, τους θανάτους, τους ανθρώπους.